Klokkenluiden op de werkplek vindt plaats wanneer een werknemer wangedrag meldt dat is waargenomen tijdens hun werkzaamheden. Dit kan onder meer intimidatie, discriminatie, financiële fraude en andere juridische en ethische overtredingen omvatten. Klokkenluiden op de werkplek wordt doorgaans uitgevoerd door een werknemer, maar kan ook worden uitgevoerd door een derde partij, zoals een klant, directeur of leverancier onder andere belanghebbenden.
Hoe doen werknemers melding van misstanden?
Klokkenluiders kunnen de volgende meldkanalen gebruiken:
Interne kanalen
Een werknemer kan ervoor kiezen om binnen hun organisatie te rapporteren (intern klokkenluiden) via online systemen (klokkenluiderssoftware), hotlines, brievenbussen en e-mail. Ze melden aan hun superieuren of aan een afdeling die is aangewezen om meldingen te behandelen, zoals de compliance- en HR-afdelingen.
Externe organisaties
Werknemers kunnen zich ook wenden tot externe kanalen, direct of als ze niet tevreden zijn met de resultaten van interne melding. Derde partijen, zoals nationale bevoegde autoriteiten (NCA’s) en vakbonden, moeten onafhankelijke meldingskanalen opzetten en vertrouwelijkheid waarborgen.
Openbare bekendmaking
Openbare bekendmaking betekent meldingen aan de media en de pers. Volgens de EU-klokkenluidersrichtlijn moet een werknemer zich alleen tot openbare bekendmaking wenden als:
- Ze al intern, extern of beide hebben gerapporteerd
- Ze vrezen voor vergelding van andere kanalen
- Er een onmiddellijk openbaar gevaar is
Wat zijn de juridische beschermingen?
De juridische beschermingen onder de EU-klokkenluidersrichtlijn omvatten:
Snelle erkenning
De klokkenluider moet binnen zeven werkdagen na het verzenden een bevestiging ontvangen dat hun rapport is ontvangen.
Vertrouwelijkheid
De identiteit van de melder moet verborgen blijven voor onbevoegde partijen gedurende het hele proces.
Onderzoek
Tijdens het onderzoeken van een klokkenluidersklacht moet de ontvanger de feiten vaststellen door bewijs te volgen en de beschuldigde en getuigen te ondervragen. Vervolgens moeten ze indien nodig actie ondernemen en opvolgen met de melder binnen drie maanden na de indiening van het rapport.
Voorkomen van vergelding
De melder moet beschermd worden tegen elke vorm van vergelding op de werkplek, zoals pesten, degradatie en ontslag. Als de melder gelooft dat ze hebben geleden als gevolg van de rapportage, moet de beschuldigde bewijzen dat het een niet-gerelateerde gebeurtenis was.
Wat zijn de verantwoordelijkheden van een werkgever?
Volgens de EU-klokkenluidersrichtlijn moeten werkgevers:
- Vertrouwelijkheid waarborgen voor de melders, beschuldigden en andere betrokken partijen.
- Een bevestiging en een gedetailleerde opvolging verstrekken.
- Toegang bieden tot juridische, financiële en psychologische ondersteuning, indien nodig.
- Bewijs eisen van degenen die beschuldigd worden van vergelding om te bewijzen dat het een niet-gerelateerde gebeurtenis was. Anders moeten de nodige acties ondernomen worden.
- De melder niet aansprakelijk stellen voor het onthullen van vertrouwelijke informatie.
- Hen naar alternatieve kanalen leiden als de uitkomst onbevredigend is.